Chiến thắng Chòi Đồng (tháng 2 năm 1965)

[macbupda]

Chiến thắng Chòi Đồng (tháng 2 năm 1965)
Nhà xuất bản: Quân đội nhân dân
Năm xuất bản: 2004
Người số hóa: macbupda

Chỉ đạo nội dung:

- BAN THƯỜNG VỤ HUYỆN ỦY CHÂU ĐỨC

Biên soạn:

- NGUYỄN CÔNG DANH

- TRẦN VĂN THÔNG

- ĐẶNG THÁI HUY

- VÕ THÀNH MINH

- NGUYỄN HỮU ĐỨC

- NGUYỄN ĐÌNH THẮNG

- LÊ CHÍNH

[macbupda]

LỜI NÓI ĐẦU

Chòi Đồng là một địa danh quen thuộc đối với cán bộ chiến sĩ và nhân dân địa phương trong hai cuộc kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ. Một trảng cỏ tranh rộng nằm lọt giữa vùng căn cứ khu Tây – một vài căn chòi lưa thưa dựng tạm dưới những tán rừng chồi che mưa che nắng cho người dân làm rẫy. Chòi Đồng đã ghi đậm dấu ấn khi cháy lên thành một cánh đồng lửa, thiêu đốt hai tiểu đoàn lính dù, lực lượng tổng trù bị của ngụy quyền Sài Gòn vào ngày 9 tháng 2 năm 1965. Đó là một trận đánh thể hiện tinh thần kiên cường dũng cảm của cán bộ chiến sĩ Trung đoàn 2, Sư đoàn 9 với sự hiệp đồng và sát cánh của của quân và dân huyện Châu Đức.

Thời điểm đó, Trung đoàn 2 (Q762) còn là Trung đoàn trực thuộc Bộ Chỉ huy Miền được điều về chiến trường Bà Rịa – Long Khánh tham gia Chiến dịch Bình Giã. Đánh thắng nhiều trận giòn giã trong đợt 1 và đợt 2 Chiến dịch Bình Giã, Trung đoàn 2 tiếp tục đứng chân ở Chòi Đồng làm nhiệm vụ bảo vệ căn cứ, trong thời điểm chuẩn bị chiến trường trước khi bước vào giai đoạn 3 – giai đoạn phát huy thắng lợi của Chiến dịch Bình Giã, tiêu diệt nhiều sinh lực địch, đẩy mạnh phong trào phá ấp chiến lược, mở rộng vùng giải phóng trên toàn Miền.

Cay cú trước thất bại thảm hại trong Chiến dịch Bình Giã, địch huy động hai tiểu đoàn dù thuộc lực lượng tổng trừ bị còn chưa bị sứt mẻ vào cuộc, sử dụng chiến thuật trực thăng vận đổ quân xuống Chòi Đồng, tập kích bất ngờ vào vùng căn cứ khu Tây nhằm tiêu diệt Bộ chỉ huy chiến dịch, đánh phá cơ quan Tỉnh ủy và căn cứ hậu cần Miền, tiêu diệt lực lượng chủ lực đóng trên địa bàn. Với tinh thần sẵn sàng chiến đấu cao, dự đoán trước ý đồ của địch, cán bộ chiến sĩ Trung đoàn 2 đã sử dụng chiến thuật phòng ngự kết hợp với phản công đánh một trận xuất sắc tiêu diệt nhiều sinh lực địch, bảo vệ vững chắc vùng căn cứ.

Chiến thắng Chòi Đồng (2-1965) đã tô đậm thêm thắng lợi của Chiến dịch Bình Giã, thể hiện sự trưởng thành của bộ đội ta từ trong tổ chức, chỉ huy và tác chiến. Đây là một bước trưởng thành về khả năng đánh địch trong mọi tình huống, bảo vệ vững chắc vùng giải phóng, bảo vệ căn cứ địa cách mạng của tỉnh, của Miền.

Sau khi gặp phần tổng kết Chiến dịch Bình Giã và tổ chức biên soạn Lịch sử Đảng bộ huyện, Huyện ủy Châu Đức đã chủ trương biên soạn lại các trận đánh lớn trên địa bàn làm tài liệu giáo dục truyền thống cho Đảng bộ và nhân dân trong huyện. Đây cũng là nguyện vọng của các đồng chí, đồng bào ở địa phương và nguyện vọng của các cựu chiến binh ở các đơn vị chủ lực đã chiến đấu trên chiến trường này.

Những tư liệu lịch sử được trình bày về Chiến thắng Chòi Đồng dưới đây là kết quả sưu tầm bước đầu của huyện Châu Đức, với sự hợp tác của Bộ Chỉ huy quân sự tỉnh, Hội khoa học Lịch sử tỉnh và đặc biệt là sự cộng tác của các cựu chiến binh Trung đoàn 2. Nhân dịp cuốn ách ra mắt bạn đọc, chúng tôi bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến các nhân chứng lịch sử, các cơ quan và cá nhân đã quan tâm cộng tác, cung cấp tư liệu lịch sử và đóng góp ý kiến vào bản thảo.

Chuyện xảy ra đã gần 40 năm trước, ít ai còn nhớ được một cách đầy đủ và chính xác những gì đã từng làm, đã trải qua và chứng kiến, nhất là đã có nhiều đồng bào, chiến sĩ kiên cường chiến đấu thời ấy đã không còn để có thể ghi lại nhiều hơn, đầy đủ hơn những chiến công trong trận đánh Chòi Đồng. Vì lý do đó, Ban Thường vụ Huyện ủy và những người tham gia biên soạn tập sách này trước hết xin được bày tỏ lòng tri ân đến những cán bộ chiến sĩ và đồng bào đã tham gia trận đánh, góp phần làm nên Chiến thắng Chòi Đồng; đồng thời rất mong tiếp tục nhận được ý kiến đóng góp của đồng chí, đồng bào để có thể tiếp tục bổ sung, chỉnh lý trong những lần tái bản, góp phần vào công tác nghiên cứu lịch sử, giáo dục và phát huy truyền thống yêu nước, truyền thống đấu tranh cách mạng của quân dân huyện Châu Đức trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ tổ quốc hiện tại và tương lai.

Thay mặt Huyện ủy Châu Đức, chúng tôi xin trận trọng giới thiệu cuốn sách Chiến thắng Chòi Đồng tháng 2 năm 1965 với bạn đọc.

	TM. BCH ĐẢNG BỘ HUYỆN CHÂU ĐỨC
	BÍ THƯ
	NGUYỄN VĂN TRÒN

[macbupda]

CHIẾN THẮNG CHÒI ĐỒNG
Tháng 2 năm 1965

CHIẾN TRƯỜNG TÂY LỘ 2 ĐẦU NĂM 1965

Chòi Đồng nằm ở trung tâm chiến trường Tây lộ 2, thuộc địa phận xã Ngãi Giao huyện Châu Đức, tỉnh Bà Rịa – Long Khánh trong kháng chiến chống Mỹ, nay là tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu. Chòi Đồng là một trảng rộng, phía đông giáp sở Cụ Bị, phía tây giáp Bàu Cạn (Long Thành), phía nam giáp Hắt Dịch, phía bắc giáp Cẩm Đường.

Trước kia khu vực Chòi Đồng là nơi sinh sống của đồng bào dân tộc Châu Ro, dân cư thưa thớt, trong kháng chiến chống Pháp đã bỏ làng đi theo kháng chiến. Thời kháng chiến chống Mỹ, dân cư trong vùng đã bị địch càn quét, đánh phá gom vào ấp chiến lược. Chòi Đồng chỉ còn là một trảng trống, rộng khoảng từ 6 đến 7 héc-ta, đồng cỏ xanh vào mùa mưa, khô hạn vào mùa nắng, đất sỏi cằn cỗi. Vào mùa mưa, đồng bào vào đây khai phá tỉa bắp trồng mì, dựng chòi lưa thưa bằng tranh tre để che mưa, tránh nắng, phòng thú rừng trong thời gian làm rẫy, canh rẫy, giữa hoa màu, cái tên Chòi Đồng mà đồng bào quen gọi khi ra làm rẫy ở đây lâu ngày thành địa danh.

Địa hình Chòi Đồng tương đối bằng phẳng, cỏ tranh mọc dầy trên một diện tích chừng 6-7 héc-ta. Bao quanh trảng là những ngọn đồi lúp xúp, có nhiều suối nhỏ trong thung lũng. Giáp bìa Chòi Đồng là rừng tre gai, tiếp dó là rừng già, tán cao với ba tầng lá và sở cao su Cụ Bị có độ che khuất kín đáo, có nhiều suối nhỏ thuận tiện cho trú quân và phòng thủ.

Chòi Đồng nằm trong vùng căn cứ cách mạng khu Tây của tỉnh Bà Rịa – Long Khánh thời kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ. Về phía ta, lực lượng vũ trang của tỉnh, huyện đã xây dựng căn cứ tại các ngọn đồi, cánh rừng, ven suối quanh Chòi Đồng. Bộ đội chủ lực về tham gia tác chiến có thể ém quân tại các khu vực đồn điền cao su có rừng cây che khuất. Về phía địch, chúng có thể phát huy ưu thế cơ động của trực thăng, thiết giáp và hỏa lực chi viện khi tác chiến tại địa bàn này.

Chòi Đồng giáp Hắt Dịch, nơi đặt căn cứ của Tỉnh ủy, Tỉnh đội và các cơ quan dân – chính – Đảng trong tỉnh, cách khu căn cứ của tỉnh chừng một giờ đi bộ. Các cơ quan của tỉnh và huyện Châu Đức đóng căn cứ tại các ngọn đồi, ven suối gần đó. Lực lượng vũ trang tỉnh, huyện cũng thường trú quân và cơ động tác chiến trên địa bàn này. Trong Chiến dịch Bình Giã, đây là địa bàn tập kết và bố trí lực lượng tác chiến của các đơn vị của tỉnh và của Miền. Tại vùng căn cứ Tây lộ 2, hai Trung đoàn chủ lực của Miền, Trung đoàn 1 và Trung đoàn 2 (Q761, Q762) đã về ém quân, tiếp nhận vũ khí, lương thực thực phẩm và cơ động đánh địch trên chiến trường Đông và Tây lộ 2, với các trận đanh tiêu diệt địch xuất sắc trong chiến dịch Bình Giã, tiêu biểu là:

- Ngày 9 tháng 12 năm 1964, tại phía đông Núi Nghệ, Trung đoàn 2 phục kích diệt gọn Chi đoàn 3 thiết giáp (thiết đoàn 1) trong cuộc hành quân “Bình Tuy 33” của Mỹ - ngụy, diệt trên 100 tên (có chín cố vấn Mỹ, năm sĩ quan ngụy) thu nhiều vũ khí, trong đó có sáu khẩu cối 106,5 và cối 81, 58 súng trường tự động và trên 30.000 viên đạn. Đây là lần đầu tiên Quân giải phóng tiêu diệt gọn chi đoàn thiết giáp trên địa bàn huyện Châu Đức, tỉnh Bà Rịa – Long Khánh thuộc chiến trường miền Đông Nam Bộ.

- Từ ngày 28 tháng 12 đến 31 tháng 12 năm 1964, Trung đoàn 1 phục kích đánh địch đổ bộ đường không ở đông nam Xuân Sơn – nam Bình Giã tiêu diệt tiểu đoàn 33 biệt động quân, tiểu đoàn 4 thủy quân lục chiến, bắn rơi nhiều máy bay, bắt một số tên. Đây là những trận đánh điển hình diệt gọn nhiều tiểu đoàn thuộc lực lượng quân trù bị của ngụy quyền Sài Gòn.

- Ngày 3 tháng 1 năm 1965, tại nam Bình Na, Trung đoàn 2 đánh thiệt hại nặng tiểu đoàn 35 biệt động quân, loại khỏi vòng chiến đấu 170 tên (có một thiếu tá, một thiếu úy) diệt 18 xe (12 xe tăng, sáu xe M113)

Sau trận đánh quyết định của Trung đoàn 2 tại nam Bình Ba ngày 3 tháng 1 năm 1965, Bộ Chỉ huy chiến dịch quyết định kết thúc giai đoạn 2 Chiến dịch Bình Giã. Bộ đội được lệnh rút quân về hậu cứ, củng cố đơn vị, bổ sung vũ khí trang bị và chuẩn bị cho giai đoạn mới, giai đoạn phát triển thắng lợi của Chiến dịch Bình Giã.

[macbupda]

Sau Chiến thắng Bình Giã (đợt I và đợt II), các lực lượng của Miền đã tập kết về khu vực này củng cố thực lực, kiểm điểm rút kinh nghiệm đợt I và đợt II chiến dịch. Trung đoàn 2 đóng quân tại khu vực Chòi Đồng. Đây là thời kỳ phong trào phá ấp chiến lược sôi nổi trên khắp chiến trường Bà Rịa – Long Khánh. Hơn 80 phần trăm ấp chiến lược trong tỉnh bị phá lỏng, phá rã và phá banh. Vùng giải phóng được nối liền giữa các huyện với căn cứ Tây lộ 2 của tỉnh. Ta làm chủ nhiều đoạn trên lộ 2 và lộ 15, cả ngày lẫn đêm. Du kích các xã dọc lộ 2 và lộ 15 thường xuyên đắp mô, chặn xe vũ trang tuyên truyền trên các tuyến lộ. Địch muốn chuyển quân, chuyển hàng tiếp tế qua vùng này phải có lực lượng hộ tống.

Sau hai đợt chiến đấu dài ngày đầy gian khổ hy sinh, cán bộ chiến sĩ Trung đoàn 2 rất phấn khởi vì đã lập nhiều chiến công xuất sắc trong Chiến dịch Bình Giã. Sau chiến dịch, đơn vị được trang bị thêm nhiều vũ khí mới, đặc biệt là được trang bị một số súng bộ binh rất hiệu quả cùng nhiều đạn dược từ hậu phương lớn miền Bắc chi viện bằng những con tàu không số qua cửa Lộc An và cửa Đồng Tranh – Thị Vải. Đối với người lĩnh ở chiến trường, giữa lúc đế quốc Mỹ đang leo thang chiến tranh, phát huy uy lực “thiết xa vận” thì những vũ khí mới được trang bị là nguồn lực lớn, là sức mạnh vật chất và tinh thần tiếp sức cho những người lính tiếp tục chiến đấu và chiến thắng kẻ thù.

Từ 20 tháng 1 năm 1965 đến 7 tháng 3 năm 1965 Bộ Chỉ huy chiến dịch phát động giai đoạn 3, giai đoạn phát triển thắng lợi Chiến dịch Bình Giã với đẩy mạnh phong trào phá ấp chiến lược, mở mảng mở vùng, mở rộng vùng giải phóng. Trung đoàn 2 bộ độ chủ lực Miền được giao nhiệm vụ hoạt động chiến trường Đông và Tây lộ 2, phát triển lực lượng về hướng Long Khánh, hỗ trợ địa phương phá các ấp chiến lược Cẩm Mỹ, Bảo Bình, Suối Cát và bảo vệ vùng căn cứ Tây lộ 2.

Tết Ất Tỵ (1965), Mặt trận Dân tộc giải phóng miền Nam Việt Nam chủ trương ngưng bắn bảy ngày để cho sĩ quan, binh lính, nhân viên ngụy quyền được tự do về nhà ăn Tết, sum họp gia đình trong những ngày Tết cổ truyền của dân tộc. Cán bộ chiến sĩ Trung đoàn 2 cùng quân và dân Bà Rịa – Long Khánh ăn Tết tại căn cứ địa khu Tây. Vừa vui Tết, vừa sẵn sàng chiến đấu, vừa tuyên truyền thắng lợi Chiến dịch Bình Giã và làm công tác binh địch vận.

Dọc lộ 2 và lộ 15, du kích và bộ đội địa phương huyện Châu Đức tổ chức tuyên truyền về chiến thắng Bình Giã. Trên lộ 2, cách đồn Hòa Long 400 mét, du kích dựng một cổng chào rất đẹp, trên đó có dán các khẩu hiệu “Hoan nghênh lệnh ngừng bắn bảy ngày của Mặt trận”, “đế quốc Mỹ cút khỏi miền Nam Việt Nam”. Trên lộ 15, cách cổng đồn Phú Mỹ không xa, một tấm băng lớn giăng ngang lộ với khẩu hiệu “hoan nghênh lệnh ngừng bắn của Ủy ban Trung ương Mặt trận Dân tộc giải phóng miền Nam Việt Nam”. Cạnh mỗi cổng chào đều có “cây hoa Mùa Xuân” được trang trí đẹp, trên đó có gắn những bản tin về Chiến thắng Bình Giã do Ban Tuyên huấn Tỉnh ủy biên soạn.

Tại quận Châu Thành, tiểu đoàn lính thủy đánh bộ đóng ở chi khu Long Lễ đã nhiệt liệt hoan nghênh lệnh ngừng bắn của Mặt trận dân tộc giải phóng miền Nam Việt Nam. Chấp hành lệnh của Mặt trận Dân tộc giải phóng miền Nam Việt Nam, binh sĩ, sĩ quan ngụy đi chơi Tết không mang vũ khí. Ngày mồng 1 Tết, hai ký giả Tây Đức (có phiên dịch đi cùng) xin phép đồng bào đến xem cổng chào, chụp hình ghi lại tất cả những khẩu hiệu, cây hoa Mùa Xuân và xin một tờ tin về Chiến thắng Bình Giã làm tài liệu để đưa tin lên báo. Một số binh sĩ ở đồn Phú Mỹ và đồn Hòa Long cũng xin bản tin, cờ Mặt trận và khẩu hiệu mang về đồn.

Ngày mồng 2 và mồng 3 Tết, Trung đoàn 2 triển khai kế hoạch phối hợp với địa phương tổ chức ăn mừng Chiến thắng Bình Giã. Không khí Tết cổ truyền và niềm vui chiến thắng đã tiếp sức mạnh cho các đơn vị, tình cảm quân dân thêm gắn bó. Dân quân du kích và đồng bào địa phương tổ chức nhiều đoàn vào thăm hỏi đơn vị, tặng bộ đội rau, chuối, đu đủ, heo, bò. Có người dân tặng đơn vị cả một con bò lớn để mừng chiến thắng, bồi dưỡng sức khỏe cho bộ đội.

Mồng 4 Tết, các đơn vị bộ độ chủ lực bố trí lực lượng bảo vệ căn cứ. Bộ đội địa phương và du kích đón xe trên lộ 2 và lộ 15, trên tuyến Sài Gòn – Vũng Tàu và Bà Rịa – Long Khánh, mời đồng bào vào vùng căn cứ Tây lộ 2 xem triển lãm chiến lợi phẩm ta thu được trong Chiến dịch Bình Giã. Điểm triển lãm đặt tại khu vực Cụ Bị thuộc ấp 4 mới, thường gọi là Cụ Bị Bare.

[macbupda]

Cuộc triển lãm kéo dài trong hai ngày đêm, đồng bào vùng bị tạm chiếm và các đô thị được mời vào rất đông. Lần đầu tiên, người dân vùng bị tạm chiếm dược thấy bộ đội giải phóng với trang phục gọn gàng, kỷ luật nghiêm minh, thấy vùng giải phóng rộng lớn và tận mắt chứng kiến thất bại của Mỹ - ngụy. Đoàn văn công thuộc Ban Tuyên huấn Tỉnh ủy tổ chức biểu diễn phục vụ bộ đội và đồng bào, khí thế rất phấn khởi. Trong số hành khách không ít binh sĩ, sĩ quan, nhân viên ngụy quyền và gia đình họ được về ăn tết. Cuộc triển lãm và sinh hoạt trong vùng giải phóng gây được ấn tượng mạnh trong đồn bào vùng bị tạm chiếm và kể cả nhân viên ngụy quyền, sĩ quan, binh sĩ ngụy.

Dự đoán sau khi bị thua đau ở Bình Giã, địch sẽ phản kích, Bộ Chỉ huy chiến dịch đã chỉ đạo đơn vị sẵn sàng đánh địch. Tại khu vực ém quân có hầm trú ẩn và công sự chiến đấu. Dày dạn kinh nghiệm lãnh đạo chỉ huy, Bộ Chỉ huy chiến dịch đã chỉ đạo các đơn vị nâng cao cảnh giác, phòng chống địch phản kích, có kế hoạch sẵn sàng chiến đấu. Rút kinh nghiệm trong trận đánh diễn ra trong Chiến dịch Bình Giã, Ban Chỉ huy Trung đoàn đã chỉ đạo các đơn vị giữ bí mật địa điểm đóng quân, ngụy trang kín đáo, lên phương án đánh địch càn vào căn cứ bằng chiến thuật trực thăng vận và thiết xa vận. Hệ thống công sự, hầm trú ẩn được củng cố.

Sau đợt nghỉ Tết Âm lịch, Trung đoàn trưởng Tạ Minh Khâm và Chính ủy Nguyễn Văn Quảng được triệu tập về Bộ Chỉ huy chiến dịch để nhận nhiệm vụ. Cán bộ tham mưu, trinh sát của Trung đoàn và các tiểu đoàn cũng được lệnh đi chuẩn bị chiến trường về hướng lộ 15, và hướng lộ 2, lên lộ 1 (Cẩm Mỹ, Suối Cát, Long Khánh). Đảng ủy – Ban Chỉ huy Trung đoàn họp, nhận định tình hình, nếu địch sử dụng chiến thuật “trực thăng vận” tập kích vào căn cứ thì chúng sẽ đổ quân xuống Chòi Đồng. Trung đoàn phó Nguyễn Thới Bưng được giao nhiệm vụ chỉ huy Trung đoàn thực hiện kế hoạch sẵn sàng chiến đấu và chỉ huy chiến đấu trong tình huống địch đánh vào căn cứ.

Rút kinh nghiệm quy luật hoạt động của địch trong Chiến dịch Bình Giã, các phương án đánh địch đổ bộ bằng trực thăng và càn quét bằng xe cơ giới đã được xác định. Theo phương án tác chiến đã được Đảng ủy – Ban Chỉ huy Trung đoàn phê duyệt, Tiểu đoàn 5 và Tiểu đoàn 6 được giao nhiệm vụ triển khai đội hình đánh quân độ bộ tại Chòi Đồng. Tiểu đoàn 4 đóng ở rẫy Gia Cốp làm nhiệm vụ bảo vệ hướng tây căn cứ và sẵn sàng chi viện. Đội hình các tiểu đoàn được bố trí theo dòng suối uốn khúc, dựa vào nhau hình thành thế chân kiềng – tam giác cách nhau khoảng 1.000 mét. Bộ đội thường trực chiến đấu, hậu cần lo cơm vắt ăn ngày hai bữa tại chiến hào.

Trung đoàn 2 vốn có truyền thống “ra quân là chiến thắng, đánh là dứt điểm”. Sau khi nhận nhiệm vụ, các đơn vị triển khai ngay thế trận. Tại bìa rừng bao quanh trảng trống có địa hình che khuất, Tiểu đoàn 5 và Tiểu đoàn 6 triển khai lực lượng phòng thủ tại Chòi Đồng. Lợi dụng công sự có sẵn của lực lượng vũ trang địa phương, các tiểu đoàn phát triển thành chiến hào từng đoạn giao thông hào vững chắc, men theo bìa rừng của trảng Chòi Đồng. Hệ thống giao thông hào có chiều dài trên 700 mét, theo hình chữ C. Hai Tiểu đoàn bộ binh 5 và Tiểu đoàn bộ binh 6 ở hướng chủ yếu được bố trí mỗi tiểu đoàn thành một thê đội. Tiểu đoàn bộ binh 4 ở rẫy Gia Cốp là đội dự bị cho hai tiểu đoàn ở hướng chủ yếu. Sở Chỉ huy Trung đoàn nằm chung với quan sát sở của Tiểu đoàn 5 cách tiền duyên khoảng 300 mét. Mạng thông tin, tỉnh sát, hậu cần bảo đảm được triển khai. Với lợi thế về độ cao, khống chế toàn bộ trảng trống, có địa hình che khuất, có công sự và giao thông hào và rừng tre gai che chắn, bộ đội có đủ khả năng đánh trả các cuộc đổ quân ồ ạt bằng trực thăng của địch.

Thực hiện sự chỉ đạo của Bộ Chỉ huy chiến dịch, các đơn vị bộ đội chủ lực và bộ đội địa phương đều có trong tình trạng sẵn sàng chiến đấu. Các tiểu đoàn đều cho trinh sát bung ra bám địch từ xa, cùng với du kích xã và bộ đội địa phương nắm chắc mọi hoạt động của địch. Du kích, tự vệ cơ quan và dân công hỏa tuyến cùng với cán bộ địa phương được bố trí thành từng trung đội, ở gần ngay phía sau tiền duyên, giúp bộ đội liên hệ với địa phương khi cần, đồng thời sẵn sàng càng thương, tải đạn, chi viện kịp thời cho bộ đội.

Tinh thần của bộ đội ta đang phấn chấn sau thắng lợi to lớn trong Chiến dịch Bình Giã. Vũ khí, trang bị được bổ sung nhiều, đặc biệt là đợt tiếp nhận vũ khí chi viện trực tiếp tại bến Lộ An đêm 22 tháng 12 năm 1964 (trước khi bước vào đợt 2 Chiến dịch Bình Giã), các đơn vị chủ lực đã được trang bị thêm vũ khí, đạn dược. Các phương án đánh địch khi chúng đổ quân bằng trực thăng vào vùng căn cứ cũng đã được dự kiến và chuẩn bị tình huống đầy đủ. Từ cán bộ đến chiến sĩ đều sẵn sàng chờ lệnh ra quân, đánh địch. Tất cả đều được quán triệt đầy đủ chỉ đạo của cấp trên, trong tình thế vừa thua đau ở Bình Giã, khả năng địch trả đũa, chúng có thể mở cuộc phản kích vào vùng căn cứ ta, nhằm tiêu diệt bộ đội chủ lực, vì thế, phải thường xuyên cảnh giác, sẵn sàng đối phó.

[macbupda]

DIỄN BIẾN TRẬN ĐÁNH

Sáng 8 tháng 2 năm 1965, máy bay trinh sát địch quần đảo quan sát khu vực căn cứ Hắt Dịch, các trảng quanh khu vực Chòi Đồng được chú ý nhiều hơn, sau đó máy bay khu trục đến ném bom xuống phía đông Chòi Đồng nhằm vào khu dân cư Sở cao su Cụ Bị. Trong lúc đó, trinh sát và cơ sở báo về, tại các vùng lân cận như thị xã Bà Rịa, thị xã Long Khánh không thấy địch điều động đơn vị, tập trung quân – dấu hiệu của một cuộc càn quét lớn. Địch xảo quyệt, trinh sát một đàng, ném bom bắn phá nghi binh một ngả, chuẩn bị đổ quân một nơi. Song vỏ quýt dày có móng tay nhọn, Trung đoàn 2 vẫn nắm vững sự chỉ đạo của Bộ Chỉ huy chiến dịch, sẵn sàng chiến đấu. Trung đoàn tăng cường trinh sát từ xa, tiếp tục củng cố công sự, ngụy trang, chuẩn bị cơm vắt hai bữa cho bộ đội. Cán bộ, chiến sĩ Trung đoàn ở tư thế sẵn sàng chiến đấu và chiến thắng. Bộ Chỉ huy chiến dịch vẫn thường xuyên thông báo tình hình, nhắc nhở đơn vị sẵn sàng chiến đấu. Sau đợt triển lãm ngày 4 Tết, có nhiều khả năng địch nắm được tin tức về lực lượng ta tập trung tại khu vực này, chắc chắn chúng sẽ mở cuộc hành quân càn quét. Thực hiện phương án đánh quân đổ bộ, các đơn vị đều được lệnh ém quân, giữ bí mật lực lượng đến phút chót.

Sáng 9 tháng 2 năm 1965, địch cho máy bay quần đảo bắn phá Chòi Đồng, nhất là khu vực rừng chồi, rừng cao su bao quanh trảng trống, dấu hiệu của một cuộc đổ quân đã rõ. Sau này ta nắm được, đích thân tướng ngụy Tôn Thất Đính chỉ huy cuộc hành quân này. Lực lượng tham chiến có hai tiểu đoàn dự bị chiến lược: tiểu đoàn 5 và tiểu đoàn dù 6. Thực hiện chiến thuật “trực thăng vận”, địch giữ bí mật trong việc huy động lực lượng các đơn vị tham gia, đồng thời tạo sức cơ động nhanh, tạo tình huống bất ngờ hòng chụp được đầu não và Bộ Chỉ huy chiến dịch tại căn cứ.

Trước lúc đỏ quân, địch cho nhiều tốp máy bay quần đảo thay phiên ném bom bắn phá dọc khu rừng quanh trảng trống. từng tốp khu trục ném bom, trực thăng nã rốc két xối xả vào ven rừng khu vực Chòi Đồng. Nhiều loạt bom bi vả rốc két trúng vào trận địa phòng ngự của Tiểu đoàn bộ binh 5 và Tiểu đoàn bộ binh 6. Trận địa Trung đoàn 5 chìm ngập trong khói lửa đạn bom.

Trung đoàn nắm chắc tình hình các đơn vị. Từ bộ phận quan sát tại tiền duyên, Trung đoàn chỉ đạo phải giữ vững liên lạc thông suốt, các tiểu đoàn thực hiện đúng phương án tác chiến, ém quân, giữ bí mật, khôi phục ngụy trang, củng cố hầm hào, giải quyết thương binh sau khi bị ném bom, bắn phá, không được bắn máy bay trinh sát và máy bay ném bom khi chưa có lệnh.

Trận ném bom bắn phá dọc bãi kéo dài hơn một tiếng đồng hồ, chúng không phát hiện gì về phía ta. Đúng như dự kiến của ta, sau đợt oanh tạc, không phát hiện dấu vết khả nghi, địch bắt đầu cho từng tốp trực thăng nối đuôi nhau, chở tiểu đoàn dù ngụy số 5 liên tục đổ quân xuống trảng tranh Chòi Đồng.

Khi tốp đầu vừa chạm đất, nhiều tốp trực thăng khác còn lơ lửng trước đội hình Tiểu đoàn 6 của ta. Tiểu đoàn trưởng Năm Ngân phát lệnh khai hỏa. Theo kế hoạch hiệp đồng, tất cả các trận địa nổ súng đồng loạt. Các khẩu đội ĐKZ57 và trọng liên 12,7mm nhả đạn vào những tốp máy bay đang sà xuống đổ quân. Nhiều tên chết khi chưa kịp rơi xuống đất. Đạn ĐKZ57 và AK của các mũi xung kích hạ gục từng toán lính dù vừa đặt chân xuống mặt đất. Ngay từ loạt đạn đầu tiên, cán bộ chiến sĩ Tiểu đoàn 6 đã bắn cháy, bắn hạ tại chỗ tám trực thăng HU-1A.

Trận chiến diễn ra ác liệt. Trực thăng địch tiếp tục đổ quân dưới sự chi viện hỏa lực từ các tốp trực thăng vũ trang. Các cán bộ trung đoàn đang có mặt tại Sở Chỉ huy còn nghe được tiếng hô xung phong của cán bộ, chiến sĩ Tiểu đoàn 6, tiếng la hoảng loạn của địch át cả tiếng súng, tiếng pháo và hỏa tiễn của địch. Một chiếc khu trục Scađơ bị bắn cháy, rơi tại trận, tên giặc lái buộc phải nhảy dù.

Ngay lập tức, đám trực thăng yểm trợ bu lại khu vực tác chiến, bắn vãi đạn về phía trận địa ta. Thời tiết đang vào cuối mùa khô. Cỏ tranh bắt đầu bén lửa, gió lớn thổi ngọn lửa bốc cao. Cả trảng tranh biến thành một biển lửa khổng lồ. Quân địch bất ngờ vì không lường được tình huống này, hoảng loạn, tan vỡ đội hình, la lối kêu cứu. Các tốp trực thăng sà xuống hốt đám lính dù đang hoang mang cực độ. Gió càng mạnh, đám cháy lan rộng, bén đến cả đám lính vừa đổ quân. Khói lửa trùm lên cả trảng tranh Chòi Đồng. Quân địch la ó kinh hoảng, chúng ngỡ rằng ta dùng chiến thuật hỏa công thiếu sống bọn chúng.

[macbupda]

Sau gần 2 giờ chiến đấu, tiểu đoàn dù 5 trước nguy cơ bị tiêu diệt, cầu cứu chi viện hỏa lực ngăn chặn đánh phá vào đội hình quân ta. Địch đã phản kích quyết liệt bằng bom pháo, dọn đường cho trực thăng đổ tiểu đoàn dự bị (tiểu đoàn dù 6) xuống tăng viện để cứu nguy cho tiểu đoàn dù 5. Máy bay địch tiếp tục bắn phá hỗ trợ cho tiểu đoàn dù 6 đổ quân cứu ngụy.

Về phía ta, khói lửa cũng là một trở ngại lớn, khiến quân ta khó cơ động đội hình. Hệ thống giao thông hào, công sự chiến đấu của Trung đoàn 2 ở tuyến tiền duyên nằm giữa những lùm tre gai ven chân đồi hướng ra trảng cỏ. Phía trước là địch và lửa, phía sau là hậu phương ta đang trong tầm hỏa lực ngăn chặn của địch. Bộ đội ta rất khó vận đông, tiếp cận tiêu diệt địch cũng như di chuyển đội hình. Tỷ lệ thương vong khá cao. Lực lượng du kích, tự vệ cơ quan và dân công hỏa tuyến của Tỉnh ủy thường xuyên bám sát trận địa, vượt qua lửa đạn dày đặc để tiếp nhận thương binh, đưa về bệnh xá dã chiến dặt tại Gia Cốp.

Tại trận địa của Tiểu đoàn 6 Trung đoàn 2, đội dân công hỏa tuyến do chị Phức, cán bộ xã Bình Ba là Đội trưởng, anh Huề công nhân cao su sở Bình Ba là Đội phó, anh Bảy Lượng là Chính trị viên gồm 61 thanh niên (phần đông là phụ nữ) bám sát ngay sau chiến hào của đơn vị, tiếp nhận thương binh đưa về quân y tỉnh. Có cả những tân binh ở Trung tâm huấn luyện Vạn Kiếp ngụy mới được cán bộ binh vận ta giác ngộ cũng tham gia dân công hỏa tuyến, trong đó có anh Phương. Khi bộ đội vận động, cơ động đội hình, anh chị em cũng khoác bông cứu thương, vác cáng chạy theo sau. Chia lửa với cán bộ chiến sĩ Trung đoàn 2, 13 anh chị em dân công cũng bị thương ngay tại chiến hào của Đại đội 2, còn lại 48 anh chị em vẫn bám sát đơn vị, liên tục làm nhiệm vụ sơ cứu và chuyển thương binh về hậu cứ. Chị Tám (dân công) người nhỏ bé, gặp ca thương binh nặng vẫn ráng chạy nhanh, nhiều lần vấp ngã vẫn gượng dậy vừa khóc vừa cáng tiếp. Mồ hôi, nước mắt đầm đìa, dọc đường về quân y tỉnh. Chị thương cho anh em thương binh và lo cho trách nhiệm của mình.

Trước tình hình đó, 14 giờ, Chỉ huy Trung đoàn đã điều động lực lượng dự bị - Tiểu đoàn 4 do đồng chí Trương Văn Đàng – Chính trị viên tiểu đoàn chỉ huy bước vào chiến đấu với nhiệm vụ nhanh chóng tiêu diệt gọn tiểu đoàn dù 5. Từ căn cứ Gia Cốp, Tiểu đoàn 4 nhanh chóng cơ động lực lượng, tiếp cận rừng cao su, tiêu diệt nốt những toán tàn quân của tiểu đoàn dù 5, nhưng sức cơ động chậm vì hỏa lực địch bắn rất rát và khói lửa ngăn cách. Tiểu đoàn 4 bộ binh của ta phải đón đánh đợt đổ quân thứ 2 của tiểu đoàn dù 6 – lực lượng cơ động dự bị chiến lược. Các khẩu đội 12,7 mm lợi dụng địa hình địa vật, bố trí trận địa dã chiến, nhả đạn vào những tốp máy bay đang sà xuống đổ toán quân mới của tiểu đoàn dù 6 ngụy.

Tiểu đoàn 4 bước vào chiến đấu trong khi tương quan lực lượng không có lợi cho ta. Địch đã tăng thêm tiểu đoàn dù 6 và tăng cường hỏa lực yểm trợ. Về phía ta, các đơn vị đều thương vong cao. Chỉ huy Trung đoàn ra lệnh thu quân, giải quyết thương binh. Chiến đoàn dù của địch thu dọn chiến trường, lấy xác, chuyển thương binh, trục kéo trực thăng đã bị bắn hạ.

Trận đánh diễn ra rất ác liệt và liên tục suốt gần 3 tiếng đồng hồ, nếu tính cả thời gian đánh phá, ném bom, dọn bãi thì 4 tiếng ròng rã mới kết thúc. Sau này, bọn lính còn sống sót trở về kháo nhau: “Việt cộng sử dụng chiến thuật hỏa công thiệt hay”. Thực ra, địch tự dẫn xác vào thiên la địa võng mà chúng không ngờ tới. Một trong những yếu tố thành công lớn của trận Chòi Đồng là thời tiết, địa thế đều ủng hộ ta. Thế trận chiến tranh nhân dân của quân, dân ta và lửa khói do bom đạn địch châm ngòi đã thiêu đốt chúng.

Phối hợp với bộ đội chủ lực, lực lượng vũ trang tỉnh, huyện và đội bảo vệ của Ban Tuyên huấn được trang bị vũ khí cũng tham gia đánh địch. Anh em đội bảo vệ Ban Tuyên huấn trận này rất gan dạ, bắn hạ nhiều tên địch. Các anh Tám Thăng, Vũ Tấn, ở bộ phận Tuyên huấn, cô Mai, cô Phượng trong đoàn văn công được cán bộ chiến sĩ Trung đoàn 2 coi như những chiến binh thực thụ của trận Chòi Đồng. Anh em ai cũng vui vì thu được nhiều chiến lợi phẩm. Riêng anh Đỗ Quốc Hùng, cán bộ Ban Tuyên huấn được tổ chức bố trí cho người yêu (là đảng viên) từ vùng tạm chiếm vào căn cứ Hắt Dịch để tuyên bố đám cưới tại cơ quan đêm hôm ấy. Giặc càn, anh cùng lực lượng tự vệ cơ quan xông pha suốt ngày ngoài chiến hào cùng bộ đội. Tối về dự đám cưới tuyên bố rồi lại vội vàng cùng anh chị em trong Ban Tuyên huấn đi suốt đêm tải thương về tuyến sau. Mãi hơn hai năm sau, anh mới có dịp gặp lại người vợ trẻ khi cơ quan chuyển về căn cứ khu Đông. Trận đánh ở Chòi Đồng, cùng với quân chủ lực, lực lượng địa phương tỉnh Bà Rịa – Long Khánh đã góp một phần không nhỏ vào thắng lợi chung, cổ vũ tinh thần chiến đấu của quân và dân trong tỉnh.

Trận đánh địch phản kích tại Chòi Đồng của ta thu được thắng lội lớn, nhưng về phía ta cũng chịu tổn thất không nhỏ. Nếu như tình huống bất ngờ từ trảng lửa Chòi Đồng góp phần làm phá sản kế hoạch của quân địch thì ngọn lửa cũng gây nhiều khó khăn cho việc cơ động, chuyển quân, chuyển thương của bộ đội ta. Không ít cán bộ chiến sĩ Trung đoàn 2 đã bị thương, bị cháy sém vì lửa. Lực lượng dân công hỏa tuyến được huy động khẩn trương tiếp cận tiền duyên, kịp thời hỗ trợ cho bộ đội chuyển thương về quân – dân y tỉnh để điều trị. Nhiều cán bộ trong Ban Tuyên huấn và các cơ quan của tỉnh được huy động tải thương chuyển tiếp về tuyến sau.

[macbupda]

KẾT QUẢ VÀ Ý NGHĨA TRẬN ĐÁNH

Chiến thắng Chòi Đồng là một chiến công tiếp nối trong giai đoạn 3 của Chiến dịch Bình Giã. Đây là giai đoạn phát huy thắng lợi của Chiến dịch Bình Giã, đẩy mạnh phong trào phá ấp chiến lược trên toàn miền, mở rộng, củng cố và bảo vệ vững chắc vùng giải phóng.

Chấp hành sự chỉ đạo của Đảng ủy và Bộ Chỉ huy chiến dịch, Trung đoàn 2 đã đề cao cảnh giác, chủ động đánh địch, làm thất bại cuộc tập kích vào căn cứ Tây lộ 2 của hai tiểu đoàn dự bị chiến lược của địch, bảo vệ vững chắc vùng giải phóng. Phát huy thắng lợi Chiến dịch Bình Giã, trận Chòi Đồng đã tiêu diệt thêm một bộ phận sinh lực địch và phương tiện chiến tranh của chúng, bảo vệ vùng căn cứ, bảo vệ hệ thống kho tàng Đoàn 84 Hậu cần Miền, Bệnh xá K76A tại Hắt Dịch, bảo vệ cơ quan lãnh đạo tỉnh Bà Rịa – Long Khánh, giúp cho phong trào địa phương có điều kiện phá lỏng phá rã hệ thống ấp chiến lược, góp phần vào bước ngoặt so sánh lực lượng ở địa phương có lợi cho ta.

Kết quả: ta diệt và loại khỏi vòng chiến đấu tiểu đoàn dù 5, tiêu hao nặng tiểu đoàn dù 6, theo tin từ đài quan sát tại trận địa và tin từ trinh sát kỹ thuật, địch bị loại khỏi vòng chiến đấu trên 300 tên, trong đó có 31 tên Mỹ trên máy bay lên thẳng bị bắn rơi bỏ mạng tại trận; 22 trực thăng bị bắn cháy và hư hại (có ba chiếc cháy rực bỏ lại chiến trường), một máy bay khu trục rơi xuống vùng Cẩm Mỹ (Long Khánh). Đại úy Thơ-róc Móc-tơn, là con trai tướng Gôn Thơ-róc đang chỉ huy đạo quân xâm lược Mỹ ở miền Nam bị trúng đạn Quân Gải phóng, thủng bụng chết trong chiếc trực thăng bị bắn rơi. Ta thu được nhiều súng đạn và đồ dùng quân sự trong đó có bảy đại liên.

Chiến thắng Chòi Đồng ghi thêm một chiếc cô vẻ vang của quân và dân Châu Đức và Trung đoàn 2 trên chiến trường lộ 2 trong giai đoạn chống chiến tranh đặc biệt của đế quốc Mỹ và tay sai. Hiệu quả tiêu diệt địch cao. Đây là kết quả của sự chỉ đạo của Tỉnh ủy, Quân khu và của Bộ Tư lệnh Miền trên chiến trường này. Đây cũng là kết quả một quá trình hiệp đồng chiến đấu giữa bộ đội chủ lực và bộ đội địa phương, với quân và dân huyện Châu Đức.

Chiến thắng Chòi Đồng tiếp nối thêm chiến công sau Chiến dịch Bình Giã, Trung đoàn 2 có một bước tiếp mới về trình độ tác chiến và trưởng thành trong tổ chức chỉ huy, phản ứng kịp thời trong mọi tình huống.

Chiến thắng Chòi Đồng đã củng cố thêm lòng tin và phấn khởi của nhân dân Ngãi Giao, Châu Đức, công nhân cao su Châu Đức nói riêng và nhân dân trong vùng giải phóng rộng lớn của tỉnh, thức tỉnh thêm một bước nhân dân theo đạo Thiên Chúa vùng Bình Giã lâu nay bị địch lừa gạt, thúc đẩy phong trào cách mạng địa phương phát triển.

Trận đổ quân càn quét hòng tiêu diệt chủ lực ta sau Chiến dịch Bình Giã bị đập tan. Chiến thắng Chòi đồng càng khẳng định sự sụp đổ không tránh khỏi của chiến lược chiến tranh đặc biệt của Mỹ - ngụy, đánh dấu sự trưởng thành của lực lượng vũ trang miền Đông Nam Bộ trong giai đoạn chuyển thế tiến công, đối đầu với chiến lược chiến tranh cục bộ.

Sau trận đánh, Tư lệnh Miền Trần Văn Trà đã kịp thời gửi điện biểu dương chiến công của cán bộ chiến sĩ Trung đoàn 2 và cán bộ nhân dân huyện Châu Đức, tỉnh Bà Rịa – Long Khánh. Trong niềm vui thắng lợi, cán bộ chiến sĩ trong đơn vị vẫn không nguôi nỗi đau buồn, thương tiếc 127 đồng chí thương vong, trong đó có 44 đồng chĩ đã hy sinh anh dũng. Đây là trận đánh ta chịu thương vong nhiều nhất ở chiến trường miền Đông Nam Bộ lúc bấy giờ. Cán bộ, chiến sĩ Trung đoàn 2 đã kiểm điểm, nghiêm khắc nhậy lấy thiếu sót. Chiến thắng Chòi đồng để lại một số kinh nghiệm quý, đó là:

- Tinh thần cảnh giác và sẵn sàng chiến đấu của bộ đội ta.

- Nắm vững địa bàn chiến lược, làm chủ chiến trường, vận dụng các yếu tố địa hình, thời tiết trong tác chiến.

- Phát huy thắng lợi sức mạnh từ hệ thống căn cứ địa và địa bàn trú quân.

- Phát huy sức mạnh đoàn kết và phối hợp tác chiến giữa bộ đội chủ lực, bộ đội địa phương và các lực lượng trong căn cứ.

- Từ sau trận Bình Giã, địch đã có bước chuyển hướng về chiến thuật, sử dụng phổ biến chiến thuật “Trực thăng vận” để cơ động, đổ quân nhanh với mức độ hỏa lực chi viện tối đa. Vì vậy, khi trú quân, tổ chức trận địa phải coi trọng xây dựng hầm hào, hệ thống công sự vững chắc sẽ hạn chế được tổn thất trước mật độ bom pháo dày đặc của địch.

- Trong tác chiến với quân chủ lực Mỹ - ngụy, cần tập trung lực lượng đánh nhanh, giải quyết chiến trương nhanh. Trận Chòi Đồng, nếu như ta kịp thời khắc phục, đưa lực lượng dự bị (Tiểu đoàn bộ binh 4) vào tác chiến sớm hơn, dứt điểm nhanh hơn thì sẽ có khả năng thắng lớn hơn tổn thất ít hơn.

Để hiểu rõ hơn chiến công cũng như mức độ tổn thất của cán bộ chiến sĩ Trung đoàn 2, cần phải hiểu rõ hơn tình thế so sánh lực lượng. Trong suốt quá trình từ trước khi bước vào Chiến dịch Bình Giã, Trung đoàn liên tục chiến đấu, quân số có hao hụt chưa kịp bổ sung. Trên thực tế, quân số mỗi tiểu đoàn chỉ có khoảng 300 cán bộ, chiến sĩ⁽¹⁾. Trong khi đó, địch sử dụng lực lượng hai tiểu đoàn quân trừ bị chiến lược, quân số mỗi tiểu đoàn từ 600 đến 700 quân. Tổng số quân địch tham chiến gấp hai lần quân ta, được hỏa lực chi viện cao cùng những phương tiện chiến tranh hiện đại, cơ động nhanh. Trong tương quan như vậy, Chiến thắng Chòi Đồng đã thể hiện bước trưởng thành mới của Trung đoàn 2 về trình độ chỉ huy tác chiến, mở ra khả năng ứng phó trong mọi tình huống.

Chiến thắng Chòi Đồng đã nhân lên những chiến công của lực lượng bộ đội chủ lực, của quân và dân Bà Rịa – Long Khánh trong Chiến dịch Bình Giã. Lần đầu tiên tại mảnh đất Châu Đức anh hùng, hàng loạt trận đánh diễn ra liên tiếp trong vòng hơn một tháng, tất cả các đơn vị trừ bị chiến lược sừng sỏ nhất của ngụy quân như thủy quân lục chiến, chiến đoàn dù, chiến đoàn biệt động quân với phương tiện chiến tranh hiện đại đã bị đánh tan tác, mở đầu thời kỳ sụp đổ chiến lược chiến tranh đặc biệt.

Sự hiệp đồng chiến đấu của bộ đội chủ lực, bộ đội địa phương, du kích Ngãi Giao cùng cán bộ, tự vệ chiến đấu của các ơ quan tỉnh và huyện, trong vùng căn cứ - những người anh em cùng chung một chiến hào, khó khăn cùng chia sẻ, từ khi củng cố công sự, phát triển tuyến giao thông hào cho đến suốt quá trình hiệp đồng chiến đấu. Nơi nào có chiến thương là có chị em chăm sóc. Nhân dân Châu Đức với truyền thống đấu tranh kiên cường, giàu tình nghĩa đã cùng với bộ độ địa phương và cán bộ kiên cường bám trụ lãnh đạo đấu tranh, đoàn kết thương yêu gắn bó không tiếc máu xương, phục vụ cho bộ đội chiến đấu và chiến thắng. Gạo muối chưa đủ nhưng chiến dịch nổ ra vẫn bảo đảm cho bộ đội sinh hoạt, tác chiến. Nhân dân Châu Đức dù ăn thiếu, vẫn chắt chiu từng hạt gạo để nuôi quân ăn no, đánh thắng.

Thắng lợi ở Chòi Đồng nói riêng cũng như thắng lợi trong Chiến dịch Bình Giã nói chung đã để lại một bài học kinh nghiệm lớn trong xây dựng bộ đội chủ lực và chỉ đạo chiến dịch là: không vì thiếu ăn mà không tập trung đánh lớn “đâu cần dân có, đâu khó có dân”.

Một ý nghĩa thắng lợi quan trọng có sức cổ vũ lớn lao đối với cán bộ chiến sĩ Trung đoàn 2 là phong trào địa phương đã phát triển bởi sự lãnh đạo kịp thời và sắc bén của Đảng bộ địa phương. Trên đà thắng lợi của Chiến dịch Bình Giã và Chiến thắng Chòi Đồng, Tỉnh ủy Bà Rịa – Long Khánh và Huyện ủy Châu Đức đã tích cực chỉ đạo mở mảng mở vùng, phá ấp chiến lược, phát triển lực lượng vũ trang, tạo thế trận tiến công, sẵn sàng đối phó với chiến tranh cục bộ của Mỹ - ngụy.

⁽¹⁾ Trong Chiến dịch Bình Giã, đơn vị thương vong không nhiều. Bù lại, đơn vị đã được bổ sung nhiều vũ khí từ nguồn chiến lợi phẩm và đặc biệt là từ chuyến hàng chi viện trực tiếp từ hậu phương lớn miền Bắc, vào cửa Lộc An đêm 22-12-1964, tỏng đó có tiểu liên AK rất hiệu quả cho bộ binh chiến đấu.

[macbupda]

PHỤ LỤC

CHIẾN THẮNG CHÒI ĐỒNG

Trung tướng – TS. NGUYỄN THỚI BƯNG⁽¹⁾

Chòi Đồng là một địa danh thuộc xã Ngãi Giao nổi tiếng bởi những trận đánh gan góc ở địa đạo Kim Long, thuộc huyện Châu Đức, tỉnh Bà Rịa – Long Khánh trước kia nay là tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu. Phía đông giáp sở Cụ Bị, phía tây nam giáp Gia Cốp, Hắt Dịch, phái bắc giáp Long chảo Kim Long. Trước kia khu vực Chòi Đồng là nơi sinh sống của đồng bào dân tộc Châu Ro, dân cư thưa thớt trong kháng chiến chống Pháp đã bỏ làng đi theo kháng chiến. Khi kháng chiến chống Mỹ, dân cư trong vùng đã bị địch càn quét, đánh phá gom vào ấp chiến lược. Chòi Đồng chỉ còn là một trảng đồng cỏ xanh khô hạn vào mùa nắng, đất sỏi cằn cỗi, bằng phẳng rộng khoảng 6 – 7 héc-ta, vào mùa mưa đồng bào vào đây khai phá tỉa bắp trồng mì và dựng chòi lưa thưa để ở (từ đó có cái tên Chòi Đồng, chòi là túp lều tranh tre đủ che mưa, tránh nắng, phòng thú rừng, để giữ hoa màu).

Quanh Chòi Đồng là rừng già và sở cao su Cụ Bị có độ che khuất kín đáo, nhiều suối nhỏ thuận tiện cho trú quân và phòng thủ. Chòi Đồng nằm trong vùng căn cứ cách mạng khu Tây của tỉnh Bà Rịa – Long Khánh thời kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ nên cơ quan tỉnh huyện Châu Đức bám trụ chắc chắc tại đây. Lực lượng vũ trang tỉnh huyện cũng thường trú quân và cơ động tác chiến trên địa bàn này. Sau thắng lợi của Chiến dịch Bình Giã, một số đơn vị vũ trang, cơ quan tỉnh và Miền tập kết về đây vào dịp Tết nghỉ ngơi, chuẩn bị tổng kết các kinh nghiệm, cùng vui xuân với địa phương mừng chiến thắng.

Dày dạn trong kinh nghiệm lãnh đạo chỉ huy, Bộ Chỉ huy chiến dịch có ngay chỉ thị cảnh giác đề phòng địch phản kích, có kế hoạch sẵn sàng chiến đấu. Rút kinh nghiệm trong trận đánh diễn ra trong Chiến dịch Bình Giã, giữ bí mật, ngụy trang, sẵn sàng đánh bộ binh càn quét, có xe thiết giáp hỗ trợ, đánh đổ bộ bằng trực thăng, phải có ngay công sự vững chắc.

Mùa xuân, tiết trời se lạnh nhưng ấp áp tình đồng đội, sự chăm sóc đùm bọc của nhân dân địa phương. Cán bộ chiến sĩ Trung đoàn 2 phấn khởi tự hào về những thành tích cùng các đơn vị và dân quân địa phương hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ trong chiến dịch. Dù đã trải qua một cuộc hành quân và chiến đấu dài ngày đầy gian khổ hy sinh để có được chiến thắng, được bù đắp khi trong tay mình được trang bị khá lên qua các trận tiêu diệt năm đến sáu tiểu đoàn địch trong một năm, có được vũ khí mới, tiểu liên AK và nhiều đạn dược từ hậu phương lớn, của Trung ương Đảng và của Bác Hồ gởi vào bằng những con tàu không số của những người anh hùng không sợ hiểm nguy, vượt trùng dương sóng gió, không có gì bằng ước mơ của người lính để tiếp tục chiến đấu và chiến thắng lớn hơn.

Trung đoàn 2 (Q762) theo phương án đã được bàn thống nhất trong cấp ủy và Ban Chỉ huy Trung đoàn, với đội hình ba tiểu đoàn (mỗi tiểu đoàn xấp xỉ 300 quân) bố trí theo dòng suối uốn khúc, dựa vào nhau hình thành thế chân kiềng – tam giác cách nhau không xa ngoài 1.000 mét. Trong Ban Chỉ huy Trung đoàn, đồng chí Trung đoàn trưởng Tạ Minh Khâm và đồng chí Chính ủy Nguyễn Văn Quảng đi công tác, theo chỉ thị của Ban Chỉ huy chiến dịch để nhận nhiệm vụ. Tôi là Trung đoàn phó chỉ huy thực hiện kế hoạch sẵn sàng chiến đấu và chỉ huy chiến đấu. Sau khi nhận nhiệm vụ, các đơn vị triển khai ngay trận địa, lợi dụng công sự có sẵn của lực lượng vũ trang địa phương, các tiểu đoàn đơn vị trực thuộc tiến hành gia cố phát triển thành chiến hào, từng đoạn giao thông hào vững chắc, men theo mép rừng của trảng Chòi Đồng, có chiều dài trên 700 mét hình chữ C, mỗi tiểu đoàn thành một thê đội có đội dự bị (Tiểu đoàn 4) cho hai Tiểu đoàn 5 và 6 trên hướng trọng điểm (hướng chủ yếu). Sở Chỉ huy Trung đoàn chung với Quan sát sở của Tiểu đoàn 5 cách tiền duyên không đến 300 mét, mạng thông tin, trinh sát hậu cần bảo đảm được triển khai.

Ngày 8 tháng 2 năm 1965 (cũng có thể là ngày 7 hay mùng 8 Tết năm ấy) máy bay trinh sát quần đảo quan sát khu vực căn cứ Hắt Dịch. Đặc biệt là khu vực trảng Chòi Đồng được chú ý nhiều hơn, sau đó máy bay khu trục ném bom xuống phía đông Chòi Đồng nhằm vào khu dân cư Sở cao su Cụ Bị. Thật là xảo quyệt, trinh sát một đàng, ném bom bắn phá một nả, đổ bộ một nơi, nhằm đánh lừa đối phương, song vỏ quýt dày ó móng tay nhọn!

Dấu hiệu một cuộc chuẩn bị hành quân đã xuất hiện, nhưng trong lúc đó tại các vùng lân cận như thị xã Bà Rịa, thị xã Long Khánh lại không thấy đích có dấu hiệu điều động đơn vị, tập trung quân. Mặc dù vậy, Trung đoàn vẫn tăng cường trinh sát từ xa, tiếp tục củng cố công sự ngụy trang, cơm vắt hai bữa. Thật kỳ lạ và cũng đã trở thành một lẽ thông thường của những chiến binh cách mạng là háo hức trông ngóng được sớm chiến đấu và chiến thắng.

Sáng ngày 9 tháng 2 năm 1965, tời trong mấy tịnh tưởng như đã qua ngày như ngày nào, nhưng khoảng 9 giờ máy bay trinh sát quần đảo quanh Chòi Đồng, sau đó máy bay khu trục ném bom dấu hiệu một cuộc đổ quân đã rõ. Từng tốp khu trục ném bom trực thăng nã rốc két xối xả vào ven rừng khu vực Chòi Đồng, từng tốp máy bay địch thay phiên ném bom bắn phá. Nhiều loạt bom trúng vào đội hình bố trí của quân ta. Trận địa Trung đoàn chìm ngập trong biển lửa bom đạn ác liệt. Trung đoàn nắm chắc đơn vị, đài quan sát trinh sát từ xa, liên lạc thông suốt, cán bộ chiến sĩ được động viên liên tục, ém quân, giữ bí mật, khôi phục ngụy trang, củng cố hầm hào, giải quyết thương binh sau khi bị ném bom, bắn phá, không được bắn máy bay trinh sát và máy bay ném bom khi chưa có lệnh. Trận ném bom bắn phá dọn bãi kéo dài hơn một tiếng đồng hồ, chúng không phát hiên gì về phía ta.

⁽¹⁾ Nguyên Thứ trưởng Bộ Quốc phòng, nguyên Trung đoàn phó Trung đoàn 2 trực tiếp chỉ huy trong trận đánh Chòi Đồng.

[macbupda]

Đúng như dự kiến, địch đã bắt đầu đổ quân bằng trực thăng nhiều tốp nối tiếp, liên tục đổ quân xuống cánh đồng Chòi Đồng (được biết đây là Tiểu đoàn dù 5), tốp đầu vừa chạm đất vừa lơ lửng trước đội hình Tiểu đoàn 6 (do đồng chí Năm Ngân chỉ huy) theo kế hoạch hợp đồng, nổ súng bắn cháy bắn hạ tại hỗ tám trực thăng (HU-1A) trận chiến diễn ra ác liệt, ta tiến công, trực thăng tiếp tục đổ quân và chống trả lại ta quyết liệt với sự chi viện hỏa lực từ trực thăng chiến đấu của chúng. Tại Sở chỉ huy chúng tôi còn nghe được tiếng hò hét xung phong của Tiểu đoàn 6 gần chúng tôi hơn cả, tiếng la hoảng loạn của địch trước sự tấn công của ta, trong khói lửa mịt mù cỏ tranh bốc cháy. Một phen kinh hoàng mà chúng ngỡ rằng ta đã dùng cái bẫy hỏa công thiêu sống bọn chúng.

Sau gần 2 giờ đồng hồ chiến đấu, tiểu đoàn dù 5 trước nguy cơ bị tiêu diệt, cầu cứu chi viện hảo lực ngăn chặn đánh phá vào đội hình quân ta. Địch đã phản kích quyết liệt bằng bom pháo, dọn đường cho trực thăng đổ thêm tiểu đoàn dù 6, hòng cứu nguy cho tiểu đoàn dù 5.

Trước đó Chỉ huy Trung đoàn đã ra lệnh điều động Tiểu đoàn 4 do đồng chí Trương Văn Đàng, Chính trị viên tiểu đoàn chỉ huy bước vào chiến đấu với nhiệm vụ nhanh chóng tiêu diệt gọn tiểu đoàn dù 5, nhưng Tiểu đoàn 4 Trung đoàn 2 vận động đội hình vào trận đã chậm và thương vong cao do gặp phải hỏa lực địch bắn phá quyết liệt, dọn đường cho tiểu đoàn dù 6 ngụy đổ bộ. Vì vậy, Tiểu đoàn 4 của Trung đoàn 2 bước vào chiến đấu trong khi tương quan lực lượng không có lợi cho ta, thời cơ tiêu diệt tiểu đoàn dù 5 không còn, địch đã tăng thêm tiểu đoàn dù 6 và tăng cường hỏa lực chi viện. Chỉ huy Trung đoàn ra lệnh thu dọn chiến trường.

Địch cũng lui quân, lấy xác, chuyển thương binh, trực kéo xác trực thăng bị bắn hạ, cho đến 4 giờ chiều chúng hành quân bộ về thị xã Bà Rịa. Trận đánh diễn ra rất ác liệt và liên tục suốt gần 3 tiếng đồng hồ, nếu tính cả một tiếng đánh phá, ném bom, dọn bãi thì 4 tiếng ròng rã, theo tin từ trinh sát kỹ thuật, địch bị loại khỏi vòng chiến đấu trên 300 tên, nặng nhất là tiểu đoàn dù 5 ngụy, trong đó có 31 tên cố vấn Mỹ bỏ mạng (có đại úy Thơ-róc Móc-tơn bị bắn thủng bụng trong một trực thăng bị bắn rơi, là con trai của tướng Giôn Thơ-róc trong hàng ngũ tướng lĩnh Mỹ ở Sài Gòn, 22 trực thăng bị bắn cháy và hư hại (có ba chiếc cháy rụi bỏ xác tại chiến trường) một máy bay khu trục bị bắn rơi xuống vùng Cẩm Mỹ - Long Khánh, ta thu nhiều súng đạn và đồ dùng quân sự trong đó có bảy đại liên.

Được Tư lệnh Miền Trần Văn Trà điện khen ngợi, biểu dương, đó là một danh dự của chúng tôi của quân đội nhân dân và của cả cán bộ và đồng bào trong vùng Châu Đức – Bà Rịa, nhưng không sao làm nguôi nỗi buồn, thương tiếc và cả sự đau đớn của chúng tôi (gồm cả anh Sáu Khâm và anh Năm Phòng – Thủ trưởng của đơn vị) với 127 đồng đội thương vong (trong đó có 44 đồng chí đẵ nằm lại chiến trường này). Nếu chúng tôi giỏi hơn thì không thể có một trận đánh mà thương vong nhất ở chiến trường miền Đông Nam Bộ lúc bấy giờ, sự che chắn hiện quả không cao trước hỏa lực ném bom bắn phá tập trung của địch, nghiêm khắc để nhận lây thiếu sót – thiếu sót nhớ đời. Trong đời làm chiến binh, cho đến thời điểm ấy, chưa một lần nào chúng tôi gặp phải bom đạn ác liệt như trận ấy.

Chiến thắng Chòi Đồng là hệ quả trực tiếp của Chiến dịch Bình Giã đã đánh gãy cuộc hành quân càn quét phản kích của chiến đoàn dù của Mỹ - ngụy. Không những đã không chống đỡ tác động sâu sắc của thắng lợi có tính lịch sử của Chiến dịch Bình Giã, mà lần đầu tiên tại đây, tại mảnh đất Châu Đức anh hùng trong một trận đánh, trong một thời gian ngắn các danh hiệu quân trù bị chiến lược như thủy quân lục chiến, chiến đoàn dù, chiến đoàn biệt động quân và với phương tiện chiến tranh hiện đại: Thiết giáp, trực thăng đổ bộ... đã bị đánh tan tác, mở đầu cho sự thúc đẩy sụp đổ chiến lược chiến tranh đặc biệt.

Trong thời gian hạn hẹp này khi viết hồi ức của sự việc cách đây gần 40 năm, lần lượt moi móc trong đầu, biết là bao sự việc đầy xúc cảm với nhân dân địa phương Châu Đức đầy truyền thống đấu tranh, giàu tình nghĩa, với những cán bộ kiên cường bám trụ lãnh đạo đấu tranh, đoàn kết thương yêu gắn bó, không tiếc một cái gì để dành cho bộ dội, cho chúng tôi. Gạo muối chưa đủ nhưng chiến dịch vẫn nổ ra bảo đảm cho hàng ngàn quân mà sao chiến dịch kết thúc thắng lợi, gạo còn thừa hàng trăm tấn, dân sẵn sàng ăn thiếu để bộ đội được no – nghĩa cử cao đẹp biết bao, một nghĩa cử chứng minh không vì thiếu gạo mà không xây dựng chủ lực, không vì thiếu thốn thức ăn mà không tập trung đánh lớn,” đâu cần dân có, đâu khó có dân”.

Bên cạnh chúng tôi không thiếu những người anh em cùng chung một nhà, ba thứ quân cùng chung chiến hào, khó khăn cùng chia sẻ, làm công sự, phát triển chiến hào, giao thông hào. Nếu không có sự giúp đỡ của quân và dân huyện Châu Đức, chúng tôi sẽ gặp không ít khó khăn trong việc phải nhanh chóng chuẩn bị chiến đấu ở trận Chòi Đồng, có chiến thương là có chị em chăm sóc. Điều đáng mừng là có sức cổ vũ lớn lao đối với chúng tôi – phong trào địa phương đã phát triển bởi sự lãnh đạo kịp thời và sắc bén của tỉnh Bà Rịa – Long Khánh và huyện Châu Đức, mở mảng mở vùng, phá ấp chiến lược, sẵn sàng đối đầu với chiến tranh cục bộ.

Trong hồi ức này, tôi muốn dành riêng cho người đồng đội Chiến thắng Chòi Đồng lòng kính phúc sự xả thân cho sự nghiệp cách mạng, một lòng trung thành và chấp hành không điều kiện mọi mệnh lệnh lãnh đạo, chỉ huy của Đảng và quân đội của họ, chia sẻ sự mất mát hy sinh hoặc đã thương tích đang mọi miền của Tổ quốc.